Steeds meer Belgische koppels laten in hun huwelijkscontract een keuzebeding opnemen.
Dat geeft de langstlevende partner de vrijheid om na een overlijden te kiezen wat hij of zij uit de gemeenschappelijke goederen behoudt.
Hoewel dit fiscaal en praktisch interessant kan zijn, kent een keuzebeding ook duidelijke nadelen die vaak over het hoofd worden gezien.
Wat is een keuzebeding?
Een keuzebeding is een clausule in het huwelijkscontract die de langstlevende echtgenoot toelaat om bij het overlijden van de partner te kiezen wat hij of zij uit de gemeenschappelijke goederen wil behouden.
Dit kan gaan om alles, de helft of enkel bepaalde goederen.
Meer uitleg vind je op Notaris.be.
1. Fiscale onzekerheid
Een van de grootste nadelen is de onduidelijke fiscale behandeling van het keuzebeding.
Afhankelijk van hoe de keuze wordt ingevuld, kan de fiscus dit als een erfenis of als een schenking beschouwen.
In dat geval kunnen er alsnog successierechten verschuldigd zijn.
Volgens FOD Financiën hangt de belasting af van de regio (Vlaanderen, Brussel of Wallonië) en de concrete invulling van het beding.
2. Risico op onevenwicht tussen erfgenamen
Het keuzebeding biedt vooral voordelen voor de langstlevende partner, maar kan nadelig zijn voor de kinderen.
Als de langstlevende bijna alle gemeenschappelijke goederen behoudt, blijft er weinig over voor de erfgenamen bij het eerste overlijden.
Dat kan later spanningen veroorzaken binnen het gezin.
3. Complexe afhandeling bij overlijden
Na een overlijden moet de langstlevende partner formeel aangeven welke goederen hij of zij kiest.
Dit kan administratief en emotioneel zwaar zijn, zeker in de rouwperiode.
Bovendien kunnen onduidelijkheden in het contract leiden tot juridische discussies tussen erfgenamen.
Wikifin raadt daarom aan om de clausule zo helder mogelijk te laten formuleren door een notaris.
4. Mogelijke dubbele belasting
In sommige situaties kan een keuzebeding leiden tot dubbele belasting: eerst op het moment dat de langstlevende partner zijn keuze maakt, en opnieuw bij diens overlijden.
Dit komt vooral voor als de goederen niet volledig als huwelijksgemeenschap worden beschouwd.
5. Niet altijd de voordeligste oplossing
In bepaalde gezinssituaties – bijvoorbeeld bij nieuw samengestelde gezinnen of grote vermogens – kan een keuzebeding nadeliger zijn dan een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik.
Andere instrumenten, zoals een erfovereenkomst of een globale planning, bieden soms meer fiscale duidelijkheid.
6. Vereist goede communicatie en opvolging
Het succes van een keuzebeding hangt sterk af van de samenwerking tussen partners.
Als er geen transparantie is over vermogen, leningen of vastgoed, kan de uitvoering van het beding tot misverstanden leiden.
Regelmatige opvolging bij de notaris blijft daarom belangrijk.
Een keuzebeding kan de langstlevende partner veel flexibiliteit bieden, maar brengt ook risico’s mee op fiscaal, juridisch en familiaal vlak.
De regeling is maatwerk en moet zorgvuldig worden uitgewerkt door een notaris met kennis van successieplanning.
Laat je goed adviseren en bekijk alternatieven zoals een huwelijksvoordeel of een schenking met vruchtgebruik.
